تحقیق بررسي اثرات سوء زيست محيطي ناشي از آلودگي نفتي در درياي خزر 10 ص
دسته بندي :
دانش آموزی و دانشجویی »
دانلود تحقیق
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 12 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
1
بررسي اثرات سوء زيست محيطي ناشي از آلودگي نفتي در درياي خزر
چكيده :
امروزه انواع آلودگي هاي محيط هاي آبي( اقيانوس ها ، درياها ، درياچه ها و رودها ) به دليل اهميت آنها بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته اند . درياي خزر به عنوان بزرگ ترين درياچه جهان نيز دچار انوع آلودگي ها مي باشد . اگر چه بعضي از انواع آلودگي ها از مناطق ساحلي و مستقر در خشكي نشأت مي گيرند ، اما عامل عمده آلودگي در درياي خزر آلودگي نفتي مي باشد . مواد نفتي اگرچه در اندازه محدود توسط كشتي هايي بسار كهنه با تانگرهاي كوچك با گنجايش كمتر از 500 تن در درياي خزر حمل مي شوند و افزون بر آن بنادر فاقد محل دريافت و تسهيلات انبار كردن مناسب هستند ، از اين رو خطر ريزش اين مواد به دريا طي حمل و نقل قابل ملاحظه است . مطالعات و تحقيقات نشان مي دهد كه با توجه به كمتر بودن عمق درياي خزر در بخش شمالي و بيشتر بودن عمليات اكتشاف و استخراج نفت در اين بخش و با توجه به جهت جريانات آب درياي خزر كه به سمت بخش جنوبي است ، به نظر مي رسد كه عمليات حمل و نقل مواد نفتي بيشتر به ضرر بخش جنوبي است اين دريا كه ايران در آن قرار دارد تمام شود ، هرچند كه به دليل بيشتر بودن عمق دريا در بخش جنوبي ، اين موضوع مد نظر قرار نگرفته است. با توجه به اهميت درياي خزر از نظر شيلاتي ، اقليمي و اقتصادي ضروري است كه به موضوع آلودگي درياي خزر اهميت ويژه داده شود .
در اين مقاله سعي شده است كه ابعاد و علل آلودگي نفتي درياي خزر و تاثيرات آن و همچنين راهكارهاي مقابله با آن تا حدوده ي مشخص شود.
1- مقدمه
2
تا مدت هاي مددي اين تصور در ذهن بشر وجود داشت كه آب درياها و اقيانوس ها آنقدر گسترده است كه مي توان از ميزان مواد آلوده كننده آن چشم پوشي نمود . اما امروزه اين مساله با توجه به اثرات مستقيم و غير مستقيم آلودگي آب درياها به زندگي انسان بسيار جدي تر مطرح مي باشد . ]11[ آلودگي هاي محيط هاي آبي و دريايي در اثر عوامل مختلفي شكل مي گيرند كه يكي از مهم ترين اين عوامل نفت و مسائل مربوط به آن مي باشد ]10[ .
درياچه خزر با مساحت 400 هزار كيلومترت مربع بزرگترين درياچه روي كره زمين است ، وسعت آن بيش از 5 برابر درياچه سوپريو، يكي از بزرگترين درياچه هاي جهان در آمريكا مي باشد ]2[ . از اين رو خزر به علت بزرگ بودن آن به عنوان دريا شناخته شده است . همچنين درياي خزر در محل تلاقي خاورميانه ، اروپا و آسيا ، در منطقه هاي بسيار پر اهميت و استراتژيك قرار دارد . اين دريا به علت داشتن جزاير ، تالاب ها ، خليج ها و مصب رودخانه هاي مختلف و به واسطه ارزش هاي زيستگاهي براي گونه هاي كمياب و ويژگي هاي تنوع زيستي منحصر به فرد خود از اهميت اكولوژيكي به سزايي برخوردار است . كشور ايران به دليل داشتن مرزهاي گسترده دريايي در شمال و جوب در معرض خسارات زيست محيطي و اقتصادي ناشي از تردد كشتي ها و انتقال آب توازن آنها قرار دارد . در حال حاضر اگرچه خطرات بيساري محيط زيست درياي خزر را تهديد مي كند اما آلودگي حاصل از حمل و نقل مواد نفتي از بقيه تاثيرگذارتر است. به گونه اي كه باعث نگراني هاي جدي دراين زمينه شده است . امروزه بخش حمل ونقل نيز به عنوان يكي از آلوده كننده ترين بخش هاي اقتصادي مي باشد كه آثار و تبعات زيان آور آن در بخش هاي مختلف به اقتصاد ملي زيان وارد مي كند . ورود نفت به دريا مي تواند از طريق تراوش هاي طبيعي نفت و گاز و جريان رودخانه ها و يا توسط انسان از طريق فعاليت هاي كشتيراني و حفاري صورت گيرد . از ميان تمامي منابع آلودگي نفتي ، حوادث مربوط به نفتكشها و يا انفجار چاه هاي نفت ، از جمله خطرناك ترين آنها مي باشد كه در مدت زمان كوتاهي باعث فاجعه مي شوند . در اين ميان نفتكشها و لوله هاي انتقال نفت و گاز مهم ترين و متداول ترين روشهاي انتقال منابع هيدروكربن مي باشند . انجام عمليات با اندكي سهل انگاري و نيز ناآگاهي يا آگاهي نادرست از شرايط اقليمي ، تهديدات زيان بار زيست محيطي وجبران ناپذيري به همراه خواهد داشت . توجه به ويژگي هاي منحصر به فرد هر محيط آبي ، پيش از انجام عمليات لوله گذاري در بستر دريا ، آگاهي از شرايط فيزيكي وشيميايي ، زمين شناسي ، اقليمي و زيست محيطي مناطق مورد نظر لازم و ضروري است . خوردگي لوله هاي نفت و گاز در بستر دريا ، فرسودگي آن و از بين رفتن پوشش هاي حفاظ لوله هاي فلزي در محيط دريايي مي تواند باعث نشت نفت و گاز در اكوسيستم هاي آبي شود .
4
2- اهميت درياي خزر و حفظ محيط زيست آن
درياي خزر به لحاظ تاثير بر شرايط آب و هواي مناطق هم جوار و با برخورداري از جزاير ، تالاب ها ، خليج ها و مصب رودخانه هاي مختلف و زيست گاهي منحصر به فرد ، اهميت بوم شناختي (اكولوژيك) به سزايي دارد ]5[
در اهميت اين درياچه همين بس كه از نظر اقتصادي داراي دو نوع طلاي سياه نفت و خاويار مي باشد . منابع آبزيان اين دريا براي كشورهاي مجاور آن اهميت حياتي دارد . متوسط صيد آبزيان سالانه حدود 600 هزار تن است كه يك موقعيت ممتاز محسوب مي شود . ]7[ . به علاوه اين دريا محل طبيعي با ارزش ترين آبزيان يعني ماهي خاوياري است كه اهميت خاصي در سطح جهان دارد . 90 درصد خاويار جهان يعني سالانه بيش از 700 تن از اين دريا استحصال مي گردد.]3[ فلات قاره درياي خزر همچنين حاوي مقادير عظيمي ذخاير انرژي ( نفت و گاز) مي باشد كه در قسمت بعد امار و ارقام مربوط به آن آورده شده است .
اقليم حياتي حوزه خزر سبب گرديده كه در بخش هايي از آن به ويژه سواحل جنوبي ، جنگل هاي مطلوب و منحصر به فرد ايجاد شود و كشاورزي رونق داشته باشد و زمينه اشتغال و بهره گيري اقتصادي ساحل نشينان از اين اراضي فراهم آيد . همچنين درياي خزر به عنوان يك آبراه مشترك ميان 5 كشور ساحلي ، معبري مناسب براي حمل ونقل دريايي و كسب در آمد از طريق تجارت كالاست و در عين حال زمينه لازم را براي انجام سفرهاي تفريحي و بهره برداري از سواحل آن براي گردشگري در اختيار كشورهاي واقع در حاشيه قرا رداده است .]5[
درياي خزر 5 كشور همسايه دارد كه عبارتند از : ايران ، روسيه ، آذربايجان ، قزاقستان و تركمنستان . جمهوري اسلامي ايران كه ساحل جنوبي درياي خزر را در اختيار دارد ، نسبت به ساير كوشرها از لحاظ محصولات كشاورزي ، ماهيگيري و گردشگيري و نيز منابع جنگلي تا حد زيادي متاثر از حيط زيست خزر است . اگر چه ديگر كشورهاي ساحلي بيشتر در پي بهره برداري از منابع زير بستر دريا و افزايش درآمد ارزي خود هستند اما براي ايران حفظ محيط زيست دريا از اولويت بالايي برخوردار است .
3- منابع نفت درياي خزر
تاريخچه بهره برداري از منابع درياي خزر به قدمت تاريخي استحصال نفت است . منطقه درياي خزر داراي ذخاير تاييد شده نفت با براورد 17 تا 33 ميليارد بشكه است كه در حد پايين قابل قياس با قطر و درحد بالا قابل قياس با ايالات متحده است . در سال 2002 توليد نفت منطقه به حدود 6/1 ميليون بشكه توليد در سال 2010 به3 تا 9/4 ميليون بشكه در روز برسد كه بيش از توليد ساليانه ونزوئلا ، بزرگ ترين توليد كننده آمريكاي لاتين مي باشد . براي اطلاعات بيشتر دراين زمينه جدول شماره 1 را مشاهده كنيد . رشد توليد نفت از 1992 به اين سود با افزايش بيش از 70 درصد ، در درجه نخست در كشورهاي آذربايجان و قزاقستان صورت گرفته است ]7[ و ]8[ .
جدول شماره 1 : ميزان ذخاير و توليد نفت كشورهاي درياي خزر ]7[و ]8[
ذخاير (ميليارد بشكه )
كشور
ذخاير تاييد شده نفت
بالقوه
كل
4
كمترين
بيشترين
كمترين
بيشترين
آذربايجان
7
5/12
32
39
5/44
ايران
1/0
15
1/15
قزاقستان
9
6/17
92
101
6/109
روسيه
3/0
7
3/7
تركمنستان
5/0
17
38
5/38
7/29
كل
2/17
8/32
186
2/302
8/217
توليد
(هزار بشكه در رور)
كشور
1992
2002
2010
كمترين
بيشترين
789
1140
آذربايجان
222
318
789
1140
ايران
در دسترس نيست
قزاقستان
530
939
1617
2400
روسيه
در دسترس نيست
تركمنستان
110
184
374
964
كل
928
1593
3135
4894
4- علل آلودگي نفتي و اثرات آن
آلودگي نفتي در درياي خزر گاهي به واسطه حفاري نفتي ، اكتشاف منابع جديد و سرريز نفت از چاه ها به درياها ايجاد مي گردد. ]3[
اصولا در عمليات لرزه نگاري برا شناسايي لايه هاي ژئوفيزيك بستر زمين جهت يافتن مخازن نفت و گاز از امواج صوتي با شدت زياد و فواصل نزديك به هم استفاده مي شود كه نه تنها در شعاع ده متري از محل انفجار موج از بين رفتن ماهيان و پلانكتون هامي شود ، بلكه در فواصل دوتر باعث تغيير مسير مهاجرت ماهيان مي گردد و سروصداي ناشي از اين عمليات اثرات سوء بر مراحل رشد ماهيان از قبيل زمان بلوغ ، جفت يابي و تخم ريزي دارد . در بررسي عمليات لرزه نگاري بر روي آبزيان درياي خزر كه در سال 1370 د رمنطقه جنوب شرقي دريا انجام گرفت كاهش شديد گوشت و خاويار ماهيان خاوياري كاملا مشهود بوده است . حتي پيش از عمليات حفاري هزاران كيسه سيمان كه براي تثبيت دهانه مته در كف دريا ايجاد مي شود و همچنين گل و لاي ايجاد شده در عمليات حفاري مي تواند باعث بروز مشكلات زيست محيطي براي آبزيان آن ناحيه از دريا شود ]6[
نفتكش ها و لوله هاي انتقال نفت و گاز مهم ترين و متداول ترين روش هاي انتقال منابع هيدروكربن مي باشند . انجام عمليات با هر دو روش ياد شده با اندكي سهل انگاري ونيز نا آگاهي يا آگاهي نادرست از شرايط واقعي ، تهديدات زيست محيطي و جبران ناپذير به همراه خواهد داشت . خوردگي لوله هاي انتقال نفت و گاز در بستر دريا ، فرسودگي آن و از بين رفتن پوشش هاي حفاظ لوله هاي فلزي در محيط هاي دريايي مي تواند باعث نشست نفت و گاز در اكوسيستم هاي آبي شود . ]4[